-
-
-
Tổng cộng:
-
Bào tử nấm có công dụng duy trì nòi giống cho nấm, ta có thể gọi nó là “ hạt “ nấm .Hạt nấm cũng như hạt cây xanh, chúng đều chứa dưỡng chất để khi gặp điều kiện thuận lợi chúng sẽ nảy mầm và phát triển . Bào tử nấm có kích thước cực kỳ nhỏ, phải soi dưới kính hiển vi có độ phóng đại 3000-15000 lần mới thấy được cấu trúc bề mặt của nó. Mỗi giống nấm, chủng nấm tuy có cấu trúc bề mặt khác nhau nhưng cũng có nét chung là trên bề mặt có những đường ngang dọc giống như “ gân” và có những lổ nảy mầm.( Xin xem hình 1 )
Đám bụi mỏng màu nâu như sương khói bay ra từ mặt dưới tai nấm chính là tập hợp rất nhiều bào tử. Trong không gian yên tĩnh của trại nấm chúng lắng đọng xuống phủ lên tai nấm và chung quanh tạo nên một lớp bụi màu nâu hơi đỏ y hệt bụi đất đỏ bazan.
Ở những hoàn cảnh trại nấm ít tưới, lớp bụi này có thể dày tới gần một milimet . Khi thu hoạch , lớp bụi dính ở mặt trên và ở cuống nấm nếu chạm vào mặt dưới phiến nấm sẽ làm phiến nấm lấm lem nhìn rất xấu không cách nào làm cho hết được.
Tai nấm đang phóng thích bào tử
Vì bào tử nấm không có chất xơ nên có tỉ lệ hàm lượng dinh dưỡng và hoạt chất dược tính cao gấp 7- 10 lần hàm lượng trong phiến nấm ( tai nấm ). Tuy nhiên vì vỏ của chúng khá dày nên nội dung trong “ hạt ” bào tử khó được cơ thể hấp thu, gần tương tự như khi ta uống một nắm hạt dưa hấu vào bụng, thì hạt dưa còn y nguyên.
Thường trước khi thu hoạch cắt cuống nấm vài ngày, người ta phải tưới cho nấm mềm hơn mới dễ cắt cuống mà không nứt bể phần giá thể sát chỗ cuống mọc ra, như thế giảm thiểu được việc nấm bị mốc xanh xâm nhập. Khi tưới như vậy lớp bào tử lắng đọng bị trôi đi nhiều, chỉ còn lớp màng bụi thực ra chẳng có bao nhiêu bào tử thô.
Cũng vì vậy mà Cát Sơn cũng như đa số các cơ sở khác thời gian qua đã rửa sạch bụi bào tử. Rửa sạch bụi bào tử giúp cho nấm đẹp hơn, bao bì lưu trữ không bị mờ xấu do lấm lem bởi bột bào tử. Ngoài ra việc này giúp rửa đi những bào tử của các mốc meo ký sinh trên các tai nấm . Quá trình trồng nấm cho thấy Linh Chi thường bị các loại mốc xanh Trichoderma, nấm râu Myxomycetes, mốc cam Neurospora v.v… xâm nhập vào bịch, vào tai nấm gây chết bịch, chết tai. Từ khi vi sinh vật hại xâm nhập thì âm thầm, đến khi thấy xuất hiện nấm mốc lạ thì chúng đã ít nhiều phun bào tử ra cùng lắng đọng chung với bào tử ở mặt trên phiến nấm rồi.
Một số trại sau khi thu hoạch nấm đã phun thuốc trừ côn trùng ( bọ cánh cứng, ruồi…) và trừ con mạt (mite) lên vách, lên lưới, trong quá trình nuôi đợt sau đó ít nhiều đều có sự rơi vãi những hạt thuốc lên bề mặt nấm.
Vì vậy việc có được bột bào tử từ những bịch nấm riêng lẻ là một việc nhiều công phu, đòi hỏi vệ sinh ngay từ nhà trại , phải không bị bụi bặm bay từ vườn cây , đường sá chung quanh vào, cho tới việc phát hiện bịch hư chết do sinh vật lạ phải thường nhật kịp thời, việc thu bào tử thô phải dùng màng hứng chứ không dùng cách chùi rửa tai nấm.
Bào tử thô thu theo cách cọ rửa tai nấm chỉ cho được bột bào tử giá trị thấp dùng ngoài da, không thể dùng uống cho dù sau đó có xử lý phá vách vì chúng đã bị các bụi nilon li ti từ bàn chải khi cọ rửa nát ra lẩn lộn vào .
Muốn cơ thể hấp thu được nội dung của bào tử, phải xử lý làm bể ( break ) vách tế bào . Có một số cách để thực hiện việc phá vách tế bào như là gom góp các bào tử trên từng phiến nấm lại thành số lượng khả dĩ, đem đi xử lý siêu lạnh, hoặc dùng enzyme của Xạ Khuẩn mà xử lý. Cách sau ít tốn tiền đầu tư hơn. ( Hình 5:bào tử chưa phá vách. Hình 6 một bào tử đã bị phá vách ).
Bào tử linh chi trước và sau phá vách ( phóng đại 1000 lần )
Bào tử linh chi trước và sau phá vách ( phóng đại 5000 lần )
Bột bào tử khi chưa phá vách có màu đỏ nâu, khi xử lý rồi có màu nâu đậm. Mùi vị không thơm ngon như nước phiến nấm và cuống nấm nấu ra.
Bào tử nấm dù chưa bị phá vách cũng có giá thành gấp nhiều lần giá thành tai ( phiến) và cuống nấm .
Cách sử dụng bột bào tử :
Ngày uống 2- 4 gram bột