A Ti Sô( Artichaut)

A Ti Sô( Artichaut)

Tên Khoa Học: Cynara Scolymus L. Thuộc họ Cúc (Compositae). là loại cây là gai lâu năm có nguồn gốc từ miền Nam châu Âu (quanh Địa Trung Hải) đã được người Cổ Hy Lạp và Cổ La Mã trồng để lấy hoa làm rau ăn.

Mô Tả: Loại cây thấp, cao khoảng 1-2 m, thân và lá có lông trắng như bông. Lá mọc so le, phiến khía sâu, có gai. Cụm hoa hình đầu,mầu tím nhạt.

Cây được di thực và trồng nhiều ở Đà lạt, Sa pa, Tam đảo. Hiện nay, người ta trồng atisô không những chỉ dùng lá bắc và đế hoa để ăn mà còn dùng làm thuốc. Hoạt chất chính của atisô là cynarine (Acide 1- 4 dicaféin quinic). Ngoài ra còn có inulin, inulinaza, tanin, các muối hữu cơ của các kim loại Kali, Canxi, Magiê, Natri... Atisô có tác dụng hạ cholesterol và urê trong máu, tạo mật, tăng tiết mật, lợi tiểu, thường được làm thuốc thông mật, thông tiểu tiện, chữa các chứng bệnh về gan, thận. Tuy chất cynarine đã tổng hợp được nhưng người ta vẫn dùng chế phẩm từ cao lá atisô tươi.

-Thu Hái: Gieo hạt tháng 10-11, bứng ra trồng tháng 1-2. Lúc cây sắp ra hoa, hái lấy lá, bẻ sống.

Lá Ác ti sô thu hái vào năm thứ nhất của thời kz sinh trưởng hoặc vào cuối mùa hoa. Khi cây trổ hoa thì hàm lượng hoạt chất giảm, vì vậy, thường hái lá trước khi cây ra hoa.Có tài liệu nêu là nên thu hái lá còn non vào lúc cây chưa ra hoa. Ở Đà Lạt, nhân dân thu hái lá vào thời kz trước tết Âm lịch 1 tháng.

Thành Phần Hóa Học: Trước đây người ta cho rằng hoạt chất là Cynarrin. Nhüngx nghiên cứu gần đây chứng minh rằng có nhiều hoạt chất khác nhau chứ không riêng gì Cynarrin (Ernst E. Naturamed 1995). Công Dụng: Thông mật, lợi tiểu, giảm Urê máu, hạ sốt, nhuận trường .

–Lá Ác ti sô vị đắng, có tác dụng lợi tiểu và được dùng trong điều trị bệnh phù và thấp khớp. · Lá tươi hoặc khô sắc hoặc nấu thành cao chữa bệnh về Gan (gan viêm mạn, da vàng), thận viêm cấp và mạn, sưng khớp xương. Thuốc có tác dụng nhuận trường và lọc máu nhẹ đối với trẻ em. · Thân và rễ Ác ti sô thái mỏng, phơi khô, công dụng giống lá. Actisô được dùng trị bệnh ở Châu Âu từ lâu như vị thuốc làm mát gan, nuận truòng, thông tiểu.

–Thân và lá còn chứa muối hữu cơ của các kim loại K, Ca, Mg, Na. Hàm lượng Kali rất cao. Rễ chỉ đều thông tiểu chứ không có tác dụng tăng tiết mật (Herbal Medicine 1999)

Cụm hoa được dùng trong chế độ ăn kiêng của người bệnh đái tháo nhạt vì nó chỉ chứa lượng nhỏ tinh bột, phần Carbon Hydrat gồm phần lớn là Inulin.

http://agarwood.org.vn

 

 

(TNTT&GT) Lá ac-ti-sô và chất chiết xuất có tên gọi ALE có những ứng dụng tuyệt vời giúp phòng chống bệnh tật. Trong nhiều năm, qua các cuộc thử nghiệm, ALE đã được biết với tác dụng thanh lọc gan cũng như nhiều cơ quan khác trong cơ thể. ALE là một chất chống oxy hóa mạnh mẽ, có thể được sử dụng như một dưỡng chất tự nhiên có tác dụng thanh lọc cơ thể.

Nhờ chứa dồi dào hoạt chất chống viêm ALE, lá ac-ti-sô giúp chống lại hiện tượng rối loạn tiêu hóa, đau bao tử, các vấn đề về dạ dày, đầy hơi, chứng khó tiêu, tiêu chảy, nôn mửa và bệnh dư a-xít. ALE cũng có thể giúp túi mật của bạn hoạt động tốt bên cạnh gan để quá trình tiêu hóa trong cơ thể luôn khỏe mạnh.

Khi cho rằng ALE có thể giúp cho mức cholesterol trong cơ thể luôn ở tầm kiểm soát, các nhà nghiên cứu thuộc trường đại học Reading, Anh quốc, vào năm 2008 đã phát hiện ra chất ALE có thể hạ thấp mức cholesterol xấu. 75 người tình nguyện được sử dụng một lượng ALE vào cơ thể trong vòng 12 tuần. Các bác sĩ nhận thấy mức cholesterol của họ trở nên ổn định, từ đó những người này giảm nguy cơ đột quỵ và bệnh tim mạch. ALE ít có tác dụng phụ trừ trường hợp người dùng có bệnh đặc biệt.

Giang Anh (healthnews.com)

Công dụng của cây Atisô

2.1 Các bộ phận cây Actisô được dùng làm rau

- Đọt và lá non dùng làm rau

Đọt và lá non trong cuộn chưa nở được dùng làm rau luộc, xào hay nấu ở khu vực Địa Trung Hải.

-Thân non được dùng làm rau

Ở Mỹ đoạn thân non của cây Actisô có đường kính khoảng 5-10 mm được dùng làm rau bằng cách cạo bỏ lớp gai ở vỏ và dùng trong các món hấp hoặc nấu. Trong quá trình nấu phần thân cây Actisô non chuyển từ màu xanh sang màu nâu do các enzym oxy hóa chất diệp lục, để chống sự đổi màu có thể cho thêm chất chua như chanh, dấm.

- Nụ hoa cây Actisô dùng làm rau

Bộ phận của cây atisô được dùng làm rau ăn phổ biến trên khắp thế giới là nụ hoa chưa nở bao gồm đế mang hoa, các lông tơ, và các lá bắc (có phần gốc mềm màu trắng bao chung quanh).

Trong 100g bông Actisô, có chứa: 3 – 3,15 g protein, 0,1-0,3 g lipid, 11-15 g glucid (chủ yếu là inulase) và 82 g nước.

Hoa atisô có tác dụng bổ dưỡng, kích thích tiêu hóa, lợi gan mật, trợ tim, lợi tiểu, thường dùng nấu canh. Khi nấu chú ý không dùng nồi gang hoặc nồi nhôm vì hoa sẽ bị đắng, khó ăn.

2.2 Các bộ phận cây Actisô được dùng làm thuốc

Hiện nay, người ta trồng cây Actisô không những chỉ dùng lá bắc và đế hoa để ăn mà còn dùng làm thuốc.

+ Kỹ thuật sơ chế Actisô

Trong lá, hoa và thân, rễ của cây Actisô chứa nhiều enzym (men) oxy hóa. Sau khi hái, các enzym sẽ hoạt động mạnh, phá hủy các hoạt chất chứa trong dược liệu. Vì vậy phải nhanh chóng diệt men để ổn định hoạt chất bằng các phương pháp sau:

- Hấp 5 phút trong hơi cồn sôi rồi phơi hoặc sấy khô ngay.

- Ngâm trong dung dịch NaCl 5% (muối ăn) rồi phơi hoặc sấy khô ngay.

- Nếu không nhanh chóng diệt men mà chỉ phơi sấy khô dược liệu theo phương pháp thông thường thì 80 – 90% hoạt chất có trong Actisô bị phá hủy (đó là điều các nhà sản xuất chế phẩm Actisô phải quan tâm).